Enron Skandalı Nedir?
Enron skandalını hemen hepimiz duymuşuzdur. Peki, gerçekte ne oldu? Enron skandalının bulabileceğiniz ilk Türkçe videosu yayında! Bu video ile size hızlı ve basit bir özet sunmaya çalıştım. Tarihin en büyük dolandırıcılığı kulağa film gibi gelse de bir gerçek.
Videoma bir beğeni ve yorum bırakarak bana destek olabilirsiniz. Yeni videolardan ücretsiz haberdar olmak için de Abone ol butonuna tıklamanız yeterli :)
İçinde bulunduğunuz ortamdaki en zeki insan olsaydınız ne yapardınız?
90’larda dünyanın en büyük 10 şirketinden biri olan Enron’un yöneticileri Ken Lay ve Jeff Skilling 16 yılda 10 milyar dolarlık şirketi önce 65 milyar dolara çıkardı. Sonra da 24 günde iflas ettirdi. Peki, bu iş nasıl oldu?
Yunan mitolojisinde İkarus’un bal mumu kanatlarından bahsedilir. İkarus ve babası Daidalus bir labirentte esir olur. Bir süre sonra, akıllarına bal mumu ve tüylerden, kendilerine kanat yapma fikri gelir. Aklına gelen bu fikri uygulamaya koyan Daidalus ahşap bir sistem üzerine kuş tüylerini yerleştirir ve onları bal mumu ile destekler. İki çift kanat sonunda hazır olur. Birini oğluna diğerini ise kendisine takan Daidalus artık kaçmak için hazırdır.
Daidalus uçmadan önce oğluna, çok alçaktan uçarsa kanatlarının ıslanıp kullanılamaz hale geleceğini ve çok yüksek uçarsa da güneşin bal mumunu eriteceğini söyler. Bu nedenle dengeli uçmanın önemli olduğunu tembihler ve uçmaya başlar.
Uçmak İkarus’u büyüler ve babasının sözlerini unutarak yükseldikçe yükselir. Bu yükseliş Güneş Tanrısı Helios’un dikkatini çeker ve İkarus’un bal mumu kanatlarını eritir. İkarus tepe taklak olur, denize düşer ve boğulur.
Tıpkı İkarus’un hikayesinde olduğu gibi Enron’da kendini bir gün güneşe fazla yakından uçarken buldu. 1985’de Natural Gas ve Internorth isimli iki firmanın birleşmesiyle enerji sektöründe yeni bir dev doğmuştu. Ken Lay’in kurduğu firma 2000’lere gelindiğinde herkesin imrenerek baktığı, Dünya’nın en başarılı şirketlerinden biri haline gelmişti. 1996’dan 2000’e şirket gelirlerine baktığınızda 13 milyar dolardan 100 milyar dolara inanılmaz bir büyüme görünüyordu. Hisse senedi fiyatları ise yıllar içerisinde 20 doların biraz üzerinden 80 dolarlara çıkmıştı. Nasıl ki bugün insanlar teknoloji şirketlerine büyük yatırımlar yapıyor. Bir oyun şirketi bile 1.8 milyar dolar yatırım alıyorsa o dönemin en inovatif firması da Enron’du.
1990’lara kadar Amerika’da doğalgaz dağıtım alt yapısı pek gelişmemişti. Doğalgazınızı eyaletin belirlediği tedarikçilerden alabiliyordunuz. Ken Lay Politik bağlantıları güçlü bir adamdı. Baba Bush ile yakın bağları vardı. George Bush döneminde çıkan yeni bir yasa sayesinde eyaletler arası doğalgaz satılmasının önü açıldı ve bu işin öncülerinden biri Enron ve Enron’un yatırım yaptığı diğer küçük firmalar oldu. Yeni yasa ile birlikte Teksas’dan 1 dolara alınan doğalgaz Kaliforniya’ya 3 dolara satılabiliyordu. Aradaki tutarda şirketin kasasına kar sayılıyordu. Bu şekilde enerji tedariki finansal bir enstrümana dönüştü. Firmanın inovasyonun kaynağı da bu değişim oldu. Sonrasında elektrik, internet servisi, sigorta, reklamcılık gibi firma tecrübeli olduğu ve olmadığı birçok alanda bu model üzerinden sözleşmeler oluşturup bunları da birer tahvil gibi gelecekte kar edeceğini vaad ederek satmaya başladı. Gelecekte 100 birim kazanacağını tahmin ettiği sözleşmeleri bugün 100 birim kazanmış gibi gelir olarak kaydetti. Bu sözleşmelerin kimi kazanç getirirken kimi de doğal olarak zarar etti. Bir takım muhasebe hokus pokusları ile zararlar yatırım yapılan diğer küçük firmaların üzerinde gösterilirken, gerçekleşmemiş kazançlar firmanın kayıtlarında yer aldı.
Gelirleri sürekli yükselen, borcu makul seviyede görünen bir firma doğal olarak yatırımcıların ilgisini çekti ve yıllar boyunca hisse fiyatları yükselmeye devam etti.
5 Mart 2001’de Bethany McLean “Enron’a fazla mı fiyat biçiliyor?” başlıklı bir yazı yayınladı. Şüphesiz ki biçiliyordu ama bu değer ne kadar fazlaydı? 22 Ekim 2001’de Amerika Birleşik Devletleri Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) inceleme başlattı. 8 Kasım’da Enron geçmişe dönük 591 milyon dolar zarar ettiğini ve 628 milyon dolar da borcu olduğunu ilan etti. Bunun üzerine Amerika’nın en büyük 7. şirketi iflas ilan etti.
Sonrası ise serbest düşüş.
Hisse senetleri 1 ay içerisinde 90 dolar seviyelerinden 0.26’e indi ve Enron davası başladı.
Şirketin Kurucusu Ken Lay ve CEO’su Jeff Skilling suçlu bulundu. Ken Lay dava sonuçlanmadan 3 ay önce kalp krizi geçirerek vefat ederken, Skilling 24 yıl hapse mahkum edildi.
Enron’un denetim ve danışmanlık hizmeti aldığı Arthur Anderson’ın denetim faaliyetleri durduruldu. Firmanın dava sürecinde 1 tonun üzerinde finansal kaydı imha ettiği ortaya çıktı. Danışmanlık hizmetini ise Accenture ismi altında günümüzde de devam ettiriyor.
Bu olay tüm dünyadaki finansal raporlama ve uluslararası denetim standartlarını değiştirdi. Öyle ki bugün hala İşletme Bölümü öğrencilerine Denetim derslerinde anlatılır.
Kredi verenlere 21.7 milyar dolar, hissedarlara ise 74 milyar dolar ödeme yapıldı.
Amerika’da bizdeki bireysel emeklilik sistemine benzer şekilde insanların yıllar boyunca yatırım yaparak biriktirdiği 401K fonları mevcut. Enron çalışanları hem işlerinden hem de emekliliklerinden oldu.
2005 yılında Enron Skandalı, The Smartest Guys in the room isimli bir belgesel ile anlatıldı. Bu videoda dikkatinizi fazla dağıtmamak adına Enron’da görevli diğer yöneticilerden, Arnold Schwarzenegger’in vali seçilmesine nasıl bir etkisi olduğundan ve Ken Lay ile George Bush’un ne derece yakın olduğundan pek bahsetmedim. Dilerseniz belgeseli izleyerek bu detaylara ve çok daha fazlasına ulaşabilirsiniz.
Bu arada Şubat 2019’da Jeff Skilling hapisten çıktı ve iddialara göre eski Enron yöneticileri ile Enerji ve kripto para konularını içeren yeni bir girişim üzerine çalışmaya başladı. Bu da akıllara tek bir soruyu getiriyor…
Enron 2.0 ile karşılaşabilir miyiz? Ne dersiniz?
azımı okuduğunuz için teşekkür ederim. Yeni videolar her Pazar sabah saat 9.30’da Barış Özcan videolarının hemen arkasından yayınlanmaya devam edecek. Tabii beraberinde blog yazılarımız da gelecek. Beni desteklemek için kanalıma abone olup, videolarıma yorum ve beğeni bırakabilirsiniz. Kanalıma abone olmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Sevgili ŞİRKET! Tekrar görüşene dek, kendinize çok iyi bakın. Hoşça Kalın!